Vatican News – Theo một nguồn tin, Đức Thánh Cha Phanxicô đã ký Tông hiến mới về Giáo triều Roma, đánh dấu một giai đoạn quan trọng trong việc cải tổ các cơ quan trung ương Tòa Thánh, được Đức Thánh Cha Phanxicô khởi sự cách đây 7 năm.
Tháng 7 và tháng 8 thường là thời kỳ “im lìm” nhất ở Vatican và trong thời kỳ đại dịch hiện nay, sự thinh lặng dường như càng lớn hơn. Thực vậy, đây là kỳ nghỉ hè, các hoạt động của Đức Thánh Cha và các cơ quan trung ương Tòa Thánh giảm bớt tối đa. Thêm vào đó, nước Ý chỉ mới mở cửa cho các nước thuộc Liên hiệp Châu Âu, nên những người đến từ đại lục khác, và cả một số nước Châu Âu, bị liệt vào “sổ đen” như vài nước vùng Balcan, khi đến Ý, phải cách ly tại gia 14 ngày. Ngoài ra, vì các chuyến bay liên lục địa chưa được mở lại, nên sự hiện diện của các du khách ở khu vực Vatican nói riêng và ở Roma nói chung vẫn còn rất thưa thớt.
Dự thảo chung kết Tông hiến mới về Giáo triều
Trong bối cảnh trên đây, người ta đặc biệt chú ý đến một bài của ký giả Robert Mickens, người Mỹ, đăng trên báo “La Croix quốc tế” số ra ngày 10/07/2020. Ông trích thuật “một nguồn tin từ Vatican” cho biết Đức Thánh Cha đã ký Tông hiến mới về Giáo triều Roma với tựa đề được nói đến cho đến nay là “Praedicate Evangelium” (Các con hãy loan báo Tin Mừng), và đang được dịch ra các sinh ngữ chính. Một vị lãnh đạo khác trong giáo triều cho biết khoảng hôm 25/06/2020 đã nhận được dự thảo chung kết của Tông hiến này.
Dự án to lớn
Điều chắc chắn là cho đến lúc này, người ta chưa biết khi nào Tông hiến mới sẽ được công bố. Ký giả Mickens nhận xét rằng: “Đây có lẽ là dự án lớn nhất của Đức Thánh Cha Phanxicô, nhắm cải tổ não trạng và các cơ cấu của trung ương Giáo Hội Công giáo”. Thực vậy, 1 tháng sau khi được bầu làm Giáo Hoàng, hồi tháng 3 năm 2013, Đức Thánh Cha Phanxicô đã thiết lập Hội đồng Hồng y cố vấn, gồm 9 vị, để giúp ngài cải tổ Giáo triều Roma và đề ra những thay đổi khác trong Giáo Hội hoàn vũ.
Trong hơn 7 năm qua, Hội đồng Hồng y cố vấn của Đức Thánh Cha (với thời gian, còn lại 6 vị), đã nhóm 32 khóa họp để giúp ngài trong công trình cải tổ, và đã đi đến dự thảo Tông hiến mới. Mấy lần Hội đồng Hồng y cố vấn đã tiên báo Tông hiến này có thể được công bố, lần đầu tiên vào năm 2018, rồi sau đó, dự kiến vào tháng 6 năm ngoái, 2019, nhưng rồi, con đường có nhiều chướng ngại cần vượt qua. Có thêm nhiều ý kiến quan trọng được đóng góp. Và nhiều người đã dự đoán Văn kiện quan trọng này sẽ được công bố vào dịp lễ kính hai thánh Phêrô và Phaolô, ngày 29/06 vừa qua. Nhưng đại dịch Covid-19 đã làm thay đổi chương trình.
Tông hiến mới, sau khi được công bố, sẽ thay thế Tông hiến “Pastor Bonus” (Mục Tử nhân lành) được công bố hồi cuối tháng 06/1988 và đã chi phối hoạt động của giáo triều trong 32 năm qua.
Sẽ có nhiều thay đổi nhân sự
Bài của ký giả Robert Mickens không cung cấp chi tiết nào đáng kể về nội dung của Tông hiến mới, nhưng phần lớn bài báo nói về những thay đổi mà Văn kiện này có thể đưa tới, ngay trong giai đoạn đầu, cụ thể là hàng chục Hồng y và Giám mục thuộc hàng ngũ lãnh đạo các cơ quan trung ương Tòa Thánh hiện nay sẽ về hưu. Hầu hết là những vị đã trên 75 tuổi, là tuổi về hưu theo Tông hiến “Mục Tử Nhân Lành” nhưng Đức Thánh Cha Phanxicô còn lưu các vị lại, có lẽ để chờ áp dụng Tông hiến mới.
Nhiều vị sẽ về hưu
Ký giả Mickens, thuộc khuynh hướng cấp tiến, đặc biệt nhắc đến Đức Hồng y Robert Sarah, Tổng trưởng Bộ Phụng tự và kỷ luật bí tích, người Guinea Equatoriale bên Châu Phi. Tuy đặt Đức Hồng y ở vị trí này, và mới đây đã tiếp tục lưu giữ Đức Hồng y ở chức vụ Tổng trưởng cho đến khi có lệnh mới, nhưng Đức Thánh Cha Phanxicô đã nhiều lần sửa sai Đức Hồng y vì những tuyên bố về phụng vụ.
Rất có thể Đức Hồng y Sarah sẽ về hưu sau khi Tông hiến mới ra đời. Cũng vậy, Đức Hồng y Tổng trưởng Bộ Giám mục Marc Ouellet, 76 tuổi, thuộc Tu đoàn Xuân Bích, người Canada, Đức Hồng y Leoardo Sandri, 76 tuổi, người Argentina, Tổng trưởng Bộ các Giáo Hội Công giáo Đông phương, Đức Hồng y Giuseppe Versaldi người Ý, 77 tuổi, Tổng trưởng Bộ Giáo dục Công giáo, Đức Hồng y Beniamino Stella, người Ý, 79 tuổi, Tổng trưởng Bộ Giáo sĩ, và vị Tổng thư ký của Bộ này là Đức Tổng Giám mục Joel Mercier, 75 tuổi người Pháp. Cũng vậy, Đức Tổng Giám mục Marcello Bartolucci người Ý, 76 tuổi, Tổng thư ký Bộ Phong thánh; Đức Hồng y Giuseppe Bertello, 78 tuổi, Chủ tịch Ủy ban Tòa Thánh về Quốc gia thành Vatican và vị Tổng thư ký Phủ Thống đốc Vatican là Đức Cha Fernando Vérgez Alzaga, người Tây Ban nha, 75 tuổi, thuộc dòng Đạo binh Chúa Kitô.
Cả Đức Hồng y Mauro Piacenza, Chánh Tòa ân giải tối cao, người Ý, 76 tuổi, cũng sẽ nhường chỗ cho người khác. Một số vị hồng y và giám mục trên 75 tuổi trong giáo triều cũng có thể không được lưu nhiệm sau khi có Tông hiến mới, trong đó có Đức Hồng y Luis Ladaria, 76 tuổi, dòng Tên, người Tây Ban Nha, Tổng trưởng Bộ Giáo lý đức tin, hoặc Đức Hồng y Angelo Comastri, 77 tuổi, Giám quản Đền thờ Thánh Phêrô. Mới đây Đức Thánh Cha đã cử Đức Tổng Giám mục Mario Giordana, 78 tuổi, cựu Sứ Thần Tòa Thánh, làm đặc ủy để điều chỉnh lại quy chế của cơ quan đặc trách bảo trì và quản lý Đền thờ Thánh Phêrô vì có những “không ổn” về tài chính và quản trị của cơ quan này. Tuy nhiên, việc thay thế các chức sắc vẫn tùy thuộc quyết định chung kết của Đức Thánh Cha và tùy xem ngài có tìm được người vừa ý để bổ nhiệm hay không.
Thay đổi danh xưng và vai trò của một số Bộ
Ngoài việc thay đổi nhân sự có thể có, người ta cũng chờ đợi để biết chính xác nội dung của Tông hiến mới về một số tiết lộ đã được phổ biến trong thời quan qua. Ví dụ:
Bộ Truyền giáo sẽ giữ vai trò quan trọng nhất và phân làm 2 phân bộ: phân bộ thứ nhất lo về các vấn đề cơ bản liên quan đến việc loan báo Tin Mừng trong thế giới ngày nay, và phân bộ thứ hai có nhiệm vụ cống hiến sự đồng hành và nâng đỡ các Giáo phận không thuộc thẩm quyền của Bộ các Giáo Hội Đông phương.
Bộ Giáo lý đức tin không còn tầm quan trọng như trước kia được gọi là bộ tối cao. Nay Bộ sẽ nới rộng hoạt động, không phải chỉ kiểm soát đạo lý nhưng còn khuyến khích những nghiên cứu thần học.
Có thể một bộ mới được thành lập là bộ bác ái: cho đến nay đây chỉ là văn phòng từ thiện của Đức Thánh Cha, cấp các bằng phép lành Tòa Thánh, để lấy ngân khoản giúp đỡ người nghèo nhân danh Đức Thánh Cha, nay có thể sẽ trở thành một bộ với một vị Bộ trưởng.
Đức Thánh Cha nhấn mạnh nguyên tắc chủ yếu này trong việc cải tổ, đó là “cải tổ giáo triều không phải chỉ là thay đổi nhân sự – chắc chắn là điều này đang và được tiến hành – nhưng nhất là cải tổ bằng sự hoán cải nơi nhân sự. Trong thực tế, Đức Thánh Cha nói, không phải chỉ thực hiện việc thường huấn, nhưng nhất là phải có sự hoán cải và thanh tẩy liên tục. Nếu không có sự thay đổi não trạng, thì những cố gắng về phương diện chức năng sẽ vô ích”.
G. Trần Đức Anh OP
